FRAGMENTY PUBLIKACJI „TAJEMNICZA DOLINA NOTECI” – W WODZIE I NA BRZEGU
Coraz częściej po wodach Noteci pływają niewielkie łodzie, żaglówki, kajaki, pontony, po większe jednostki, jak np., statek Zespołu Szkół Żeglugi Śródlądowej w Nakle nad Notecią „Władysław Łokietek”. Brzegi rzeki są odwiedzane przez wędkarzy, którzy mają tam swoje stanowiska łowiskowe. Płynąc rzeką, łowiąc ryby, spacerując wzdłuż brzegów Noteci przyglądamy się temu co rośnie w wodzie a co przy brzegu. Nie wszystkie gatunki rozpoznajemy a chcielibyśmy je poznać bliżej, chociażby po to by ustrzec się przed trującymi właściwościami niektórych z nich. W dolinie Noteci rośnie bowiem groźny dla człowieka barszcz Sosnowskiego Heracleum sosnowsky. Co zatem rośnie w wodzie i na brzegach Noteci.
W WODZIE
W wodzie rosną zarówno rośliny swobodnie pływające na powierzchni wody lub tuż pod nią, jak również gatunki przytwierdzone do podłoża ale całkowicie zanurzone w wodzie lub też mające liście, czasami pędy pływające po wodzie. Określamy je wspólnym terminem – hydrofity.
Rośliny swobodnie pływające po wodzie lub tuż pod nią:
W wodach zarówno płynących jak i stojących najczęstszymi gatunkami pływającymi po wodzie są rzęsy: rzęsa drobna Lemna minor, rzęsa garbata Lemna gibba i pływająca tuż pod powierzchnią wody rzęsa trójrowkowa Lemna trisulca.
Rzęsa garbata Lemna gibba
Wolfia bezkorzeniowa Wolffia arrhiza w starorzeczu koło Turu - najmniejsza roślina kwiatowa świata. Pomiędzy pojedynczo rzęsa drobna i spirodela wielokorzeniowa
Rzęsa drobna Lemna minor i Spirodela wielokorzeniowa Spirodela polyrhiza
W starorzeczach Noteci, w pobliżu Turu występuje najmniejsza roślina kwiatowa flory Polski wolfia bezkorzeniowa Wolffia arrhiza widoczna w postaci małych, zielonych kuleczek. Wśród wymienionych gatunków występuje bardzo podobna do rzęsy drobnej, lecz nieco większa i mająca wiele korzeni spirodela wielokorzeniowa Spirodela polyrhiza. Gatunki te niekiedy tworzą zwarte, żywozielone płaty skupiające się w zacisznych miejscach, głównie przy brzegach rzeki.
Gatunki przytwierdzone do podłoża ale całkowicie zanurzone w wodzie:
Rośliny zanurzone w wodzie tworzą układające się wzdłuż nurtu wody „warkocze pędów”. Na czas kwitnienia niektóre z nich wynoszą kwiatostany nad powierzchnię wody, jak rdestnica pływająca Potamogeton natans i rdestnica połyskująca Potamogeton lucens.
W najżyźniejszych wodach występują, niekiedy bardzo licznie rdestnica grzebieniasta Potamogeton pectinatus, rdestnica przeszyta Potamogeton perfoliatus i rogatek sztywny Ceratophyllum demersum. W tej grupie roślin spotykamy również moczarkę kanadyjską Elodea canadensis.
Rdestnica połyskująca Potamogeton lucens
Rośliny o liściach pływających, zakorzenione w dnie:
To bardzo efektowna grupa roślin wodnych, która tworzy barwne płaty na tafli wody. Najważniejsze z nich to grążel żółty Nuphar lutea i grzybienie białe Nymphaea alba. Te ostatnie w rzekach występują rzadko, częściej spotykamy je w jeziorach i starorzeczach. Wzdłuż brzegów rzeki w zacisznych miejscach znajduje swoje siedliska żabiściek pływający Hydrocharis morsus-ranae. Znacznie rzadziej w czystych odcinkach rzeki spotkać można włosienicznik wodny Batrachium aquatile. W zarastających starorzeczach Noteci, niekiedy łanowo, bardzo licznie występuje osoka aloesowata Stratiotes aloides, rzadziej rdest ziemnowodny Polygonum amphibium. Bardzo ciekawą rośliną jest powszechnie występująca w wodach Noteci strzałka wodna Sagittaria sagittifolia. Gatunek ten tworzy taśmowate liście podwodne, tworzące „smugi’ układające się z nurtem rzeki. Latem, w czasie obniżeń wody i na czas kwitnienia część liści wynurza się z wody i przyjmuje strzałkowaty kształt blaszki liściowej. Nieco później pojawiają się białe kwiaty.
Moczarka kanadyjska Elodea canadensis
Tekst i fotografie:
Ewa Krasicka-Korczyńska